Örme Mamullerin Ön Terbiyesi Tüp Kesme İşlemi

Örme Mamullerin Ön Terbiyesi 

Tüp Kesme 

Elyaf, iplik, dokuma veya örgü yüzeylerin görünüm ve kullanım özelliklerini değiştirmek, geliştirmek için yapılan işlemlerin hepsine birden terbiye denir. Terbiye işlemleri kimya teknolojisi ile yakından ilgili olup kumaşa veya tekstil mamulüne nihai kullanım özelliklerini kazandırmak amacını taşır. Ham kumaşı alıp ağartma, boyama, baskı, apre gibi işlemlerle müşteriye sunulacak ticari bir meta hâline getiren kişi ya da firmalar için de terbiye terimi kullanılır. Uygulama bakımından terbiye işlemleri; Kimyasal ya da yaş terbiye, Mekanik ya da kuru terbiye olmak üzere ikiye ayrılır. Her ne kadar dokuma yüzeylerle örgü yüzeylerin ön terbiye işlemleri aynı makine ve prosedürlerde yapılsa da yapısal farklılıklarından dolayı örgü yüzeylerin ön terbiye işlemlerinde tüp kesme ve ters çevirme makineleri kullanılmaktadır. Bu işlemlerin sadece örgü yüzeylerde kullanılmasının tek nedeni, yuvarlak örme makinelerinde üretilen kumaşların tüp hâlde olmasıdır. Kumaş, türüne ve yapısına göre tüp hâlde ya da açık en hâlde terbiye işlemlerinden geçirilmektedir. Havlu ve kadife gibi örgü yüzeyler başta olmak üzere tüp, kesmeden geçirilerek açık en kumaş formuna getirilmektedir. 

Tüp Kesme Makinesi 

Tüp şeklindeki pamuk, sentetik ve karışım elyaftan yapılmış kuru veya yaş kumaşların may kontrol çizgisi boyunca otomatik olarak istenilen hızda tüp kesme aparatı ile kesilerek açık en hâline dönüştürülmesi için düzenlenmiş makinelerdir. Sisteme ilave edilen diğer makinelerle yapılan işlemler çeşitlendirilir (yaş açma, santrifüj kumaş sıkma gibi). Örme makinesinden çıkan kumaşın hortum (tüp) olarak sarılması ve beklemesi hâlinde kumaşın kenarında oluşan kırık izleri daha sonraki terbiye işlemlerinde problemler çıkarmaktadır. Bu izler ayrıca fire oranına neden olur. Tüp kesme ya da tüp açma olarak nitelendirilen bu işlemin esası hortum şeklindeki örme kumaşı açık en formuna sokmaktır. Terbiye işlemleri yapılacak kumaşın özelliklerine, türüne, cinsine ve göreceği terbiye işlemlerine göre örme kumaş tüp kesme dairesine alınır. Üretilen her tüp kumaş kesilecek diye bir ibare yoktur. Tüp kesme işleminin yapıldığı durumlar: Havlu ve kadife kumaş üretimde ham durumdayken yapılır. Yaş işlemlere alınmadan önce kadife olarak üretilecek kumaşa ham makaslama yapılması gerektiğinden tüp açma yapılmaktadır. Müşteri isteği doğrultusunda tüp kesme yapılır. Giyim üretimi yapan müşteri, pastalını açık en olarak planlamış ise istek doğrultusunda açık en yapılmaktadır. Örme kumaşın iç kısmına rotasyon ya da film-druck vb. baskı yapılacaksa tüp kesme yapılmaktadır. İşletmede bulunan terbiye makinelerinin durumuna ve kumaşın özelliğine göre tüp kesme yapılmaktadır. Örneğin ribana kumaşın ön yüzüne şardonlama yapılacaksa ve işletmede tek silindirli şardon makinesi mevcutsa kesinlikle tüp kesme yapılması gerekmektedir. Sac ve çelikten yapılan tüp kesme makinelerinin ebatları firmalara göre farklılık göstermiş olsa da çalışma hızları 0-80 m/dk'dır ve 40-130 cm eninde tüp kumaşların kesilmesinde kullanılır. 

 

Tüp Kesme Makinesinin Kısımları 

Tüp kesme makinesi temel olarak iki kısımdan oluşur. 

Kesici Döner Bıçak: Makinenin ana gövdesine bağlı olan çelikten yapılmış dairesel bıçaktır. Döner bıçak dairesel olup makinenin diğer yan kısımları olan çekici silindir ve açıcı silindirlerin dönüş hızları ile aynıdır. Yani bıçak hızı artırıldığında kumaş çekici silindirde hızlanmaktadır. Bıçağın hareketi ve tur sayısının artırımı makine de çalışan personelin kontrolü altındadır. Kontrol, hemen makine yanında olan otomobilin gaz pedalına benzer bir pedal ile gerçekleştirilmektedir. 

May Çizgisi Fotoselleri: Örme kumaş boyunca görülen her bir iğnenin meydana getirdiği yollara may çubuğu denir ve örmeciler genellikle kumaşın cinsine göre bir veya iki iğne atlama yaparak may çizgisi meydana getirir. İşte bu oluşan çizgiden düzgün ve seri bir biçimde kesim yapılabilmesi için tüp kesme makinesinde bir çift fotosel bulunmaktadır. Bu fotosellerle kesim esnasında kumaşın may çizgisinden düzgün bir biçimde kesilmesini sağlar. Bunlardan başka olarak; Saç ve metal kullanarak meydana getirilmiş bir gövde, Üzeri kauçuk ya da benzeri bir malzeme kaplı silindirden oluşan, kesilmiş kumaşın çekilmesini sağlayan bir adet çekici silindir, Kesilmiş kumaşın kenarlarının katlanmasını önleyerek düzgün bir biçimde istiflenmesini sağlayan üzerinde iki adet sağa ve sola yaslanmış helezonik yay bulunan açma silindiri, Bir araba üstüne düzgün bir dağılım yaparak istiflenmesini sağlayan sallama aparatı, Makineye hareket veren başlama ve durdurma aparatından meydana gelmektedir. 

Tüp Kesme Çeşitleri 

Tüp kesme, may çizgisinden ve iğne boşluğundan olmak üzere iki çeşittir. 

1-) May Çizgisinden Kesim 
Örme kumaşlarda ilmeklerin üst üste sıralanmasıyla oluşan kumaşın boyuna yönündeki çubuklara ilmek çubuğu veya piyasa tabiriyle may çubuğu adı verilir. Örme işlemi sırasında kumaşta, cinsine göre 1 veya 2 iğne çıkarılarak may çizgisi oluşturulur. Kumaş otomatik olarak bu çizgiden kesilir. Kesici maydan çıktığı zaman (sağa ve sola 3 cm) makine otomatik olarak durur. 

2-) İğne Boşluğundan Kesim 

Örme işlemi sırasında istenmeyen bir şekilde kumaşta farklı may sıklığına sahip bölgeler meydana gelebilir. Hatalı örme sonucunda kaçıklar oluşabilir veya may çizgisi unutulabilir. Operatörün dikkati ve may çizgisi fotoseli ile iğne boşluğundan yapılan kesim işlemidir. Bu işleme ayrıca kör kesim denir. May çizgisi bırakılmayan kesimler oldukça zordur ve çok dikkat ister. Kesim işlemi yavaş ve bir may çubuğundan kesilecek şekilde yapılmalıdır. Aksi hâlde tüp kumaşta may dönmesi olarak nitelendirilen hata meydana gelecektir. May dönmesi hazır giyim ürünlerinin kullanımı esnasında meydana gelir. Giyilen ürünün yıkamadan sonra yakasının, kolunun ya da beden bölümünün bir kısmının sağa sola kayması hatasıdır.