Dokuma Kumaş Hataları

Atkı ipliği kopması hatası. 

Kumaş üzerinde; iplik, makine aksamları, işçilik, yabancı madde ve çalışma şartları nedeniyle ortaya çıkan ve gözle de görülebilen, kumaşın görünüşünü bozan ve kalitesini düşüren unsurların tamamına hata denir. Dokuma kumaşlarda; iplikten, dokuma hazırlık aşamasından, dokuma sırasında, dokunan kumaşların boyanması ve apre işlemlerinden veya depolama koşullarından kaynaklanan çeşitli hatalar olabilir. 

Dokuma kumaşlarda oluşabilecek bazı hataların sınıflandırılması ve tanımları yazımızda verilmiştir. 

A-) Dokuma Makinesinden Kaynaklanan Hatalar 

Cımbar izi, Ayak kaçığı, Duruş izleri, Kopuk bozuk veya yırtık kenar, Patlak veya delik. 

B-) Terbiye Hataları 

1. Boya hataları: Baş ve son arasında fark, Boya abrajı, Kanat farkı, Ton farkı, Renk akması, Kirlenme ve Kırık izi. 

2. Baskı hataları: Kontür netliği, Desen Kayması, Zayıf noktalar, Renklerin kirlenmesi, Boya akması ve Rakle çizgisi hatası. 

3. Apre hataları: Atkı eğriliği, Matlaşma, Blanket izi, Mukavemet kaybı ve Muare efekti. 

C-) Dokuma Hazırlık Hataları 

Bağlantı noktası hatası, Tahar desen ve rapor hatası, Band izleri, Tarak izleri ve Balıklı iplik hatası. 

D-) Yüzey Yapımındaki Hatalar 

1-) Çözgü yönündeki hatalar 

Çözgü kaçığı, Çözgü ipliği abrajı, Gevşek çözgü ipliği, Yuva, Gergin çözgü ipliği, Kirli ve yağlı çözgü, İnce ve kalın çözgü, Çözgüde iplik düzgünsüzlüğü, Karışık çözgü, Çözgüde yabancı elyaf (iplik).

2-) Atkı yönündeki hatalar 

Atkı ipliği kopması, Atkı şekilsizliği (bozukluğu), Atkı ilmeği (atkı kabarağı, şanturk, bukle), Atkı atlaması (atlak), Atkı patlaması, Atkı kolonu (atkı bandı), Kalın-ince atkı, Kirli yağlı atkı, Tutuk atkı, Yüzen atkı, Gevşek atkı ipliği, Gergin atkı ipliği, Atkıda iplik düzgünsüzlüğü ve Karışık atkı. 

Dokuma Kumaşta Meydana Gelen Hatalarını Kısaca Açıklarsak: 

Kalın Çözgü Hatası: 

Kumaşta normalden kalın çözgü telinin bulunmasıdır. 

İnce Çözgü Hatası: 

Kumaşta normalden ince çözgü ipliğinin bulunmasıdır. 

Çözgüde İplik Düzgünsüzlüğü: 

Bir çözgü ipliğinde veya çözgü iplikleri arasında düzgünlük farkından ileri gelen hatadır (büküm dâhil). 

Gevşek Çözgü İpliği: 

Yeteri gerginlikte olmayan bir veya birkaç çözgü telidir. 

Karışık Çözgü Hatası: 

Çözgüye büküm, iplik numarası, kat veya menşei farkı gibi normalden farklı yapıda veya değişik renkte çözgü ipliği karışmasıdır. 

Çözgü Kaçığı (çözgü kopuğu): 

Çözgü ipliği kopmasından meydana gelen hatadır. 

Tarak İzi Hatası: 

Tarak dişi aralıklarındaki eşitsizlikten veya dişlerdeki eğriliklerden doğan sürekli çözgü aralıklarıdır. 

Çözgü İpliği Abrajı: 

Çözgü ipliğinin boyanması sırasında boyama hatası veya elyaftaki boya ile birleşebilme yeteneğinin farklılığından, çözgü doğrultusunda görünen boyanma farkıdır. 

Kirli-Yağlı Çözgü: 

Çözgü ipliğindeki kir ve yağ lekeleridir. 

Çözgüde Yabancı Elyaf (iplik): 

Çözgü ipliğine, iplik eldesi veya dokuması sırasında, dışarıdan karşan yabancı elyaf (iplik). 

Tahar, Desen ve Rapor Hataları: 

Gücüden veya taraktan yanlış geçirilen bir veya birkaç çözgü ipliğinin meydana getirdiği hatadır. 

Kalın Atkı: 

Kumaşta normalden kalın atkı telinin bulunmasıdır. 

İnce Atkı: 

Kumaşta normalden ince atkı telinin bulunmasıdır. 

Gevşek atkı ipliği hatası. 

Gevşek Atkı İpliği Hatası: 

Yeterli gerginlikte atılamayan bir veya birkaç atkı ipliğidir. 

Gergin Atkı İpliği Hatası: 

Bir veya birkaç atkı ipliğinin normalden gergin olmasıdır. 

Atkıda İplik Düzgünsüzlüğü: 

Atkı ipliğindeki düzgünsüzlüklerden meydana gelen hatadır. 

Karışık Atkı: 

Atkıda büküm, iplik numarası, kat ve menşei farkı gibi normalden farklı yapıda veya değişik renkte atkı ipliği karışmasıdır. 

Atkı Kaçığı (atkı kopuğu, ayak kaçığı): 

Bir veya birkaç atkı ipliğinin kopmasından meydana gelen kumaş enindeki hata. 

Yarım Atkı Kaçığı (yarım atkı kopuğu, yarım ayak kaçığı): 

Atkı ipliğinin ağızlık içinde kopmasından dolayı kumaş eninin bir kısmında eksik kalan atkı ipliği hatasıdır. 

Çift Atkı Hatası: 

Ağızlıktan çift atkı ipliğinin geçmesinden meydana gelir. 

Atkı Aralığı (ara): 

Atkı ipliğinin ağızlığa normal olarak oturtulmaması sebebiyle kumaş enince veya bir kısmında meydana gelen aralıktır. 

Sık veya Seyrek Atkı Hatası: 

Kumaştaki atkı sıklığı farklarından meydana gelen hatadır, bantlar şeklinde görülür. Çözgü salma sistemleri veya kumaş sarma tertibatlarındaki bir hatadan dolayı oluşur. 

Atkı Kolonu (atkı bandı): 

Atkı ipliğinin kendi içindeki büküm, numara, harman, renk düzgünsüzlükleri veya atkıdaki hafif sıklık farkları sonucu meydana gelen ve kumaş eni doğrultusunda bantlar şeklinde görülen hatadır. 

Sökülmüş Atkı İzi: 

Sökülüp yeniden atılan birkaç atkı ipliğinin bıraktığı izdir. 

Ezik Atkı İpliği: 

Mekik tarafından yuvada ezilip, özürlenen atkı ipliklerinin izleridir. 

Kirli - Yağlı Atkı: 

Atkı ipliğindeki kir ve yağ lekeleridir. 

Atkıda Yabancı Elyaf (iplik): 

Atkı ipliğine; iplik elde ederken ve dokunması sırasında dışarıdan karışan yabancı elyafdır. 

Atkı İlmeği (atkı kabarağı, şantuk, bukle): 

İplikteki fazla bükümden veya eksik frenleme düzenindeki arıza yüzünden atkı ipliğinin kendi üzerinde kıvrılarak ufak ilmekler yapmasıdır. 

Atkı Atlaması (atlak): 

Bir aralık boyunca bir veya birkaç atkı ipliğinin kısa veya uzun bağlantı yapmadan çözgü ipliği üzerinden atlamasıdır. 

Tutuk Atkı Hatası: 

Çözgü ipliğindeki bir düğüm tarafından kısa bir aralık boyunca tutulan atkı ipliğinin meydana getirdiği hatadır. 

Atkı Şekilsizliği (bozukluğu): 

Çözgü ipliğindeki gerginlik veya haşıl alma farkından ötürü birbirine yakın atkılarda kısa ve elips şeklinde oluşan şekil değiştirme hatasıdır. Atkısı kalın olan kumaşlarda daha belirgin görülür. 

Kenarda Çift Atkı (kenarda fazla atkı, dalma): 

Kumaş kenarındaki fazla atkı ipliğinin kesilmemesinden dolayı normal atkı ipliği ile beraber ağızlığa giren ek ipliğin kumaş eninin bir kısmı boyunca meydana getirdiği hatadır. 

Atkı Toplanması (yığma): 

Atkı yönünde bir iplik yığınının ağızlık içine girip normal kumaş örgüsünde dokunmasıdır. 

Atkıda Desen Hatası (kasa): 

Atkı renk raporundan farklı renk ve değişik sayıda atkı atılması hatasıdır. 

Atkı İpliği Abrajı Hatası: 

Atkı ipliğinin boyanması sırasında boyama hatası veya elyaftaki boya ile birleşebilme yeteneğinin farklılığından, atkı doğrultusunda görünen boyama farkıdır. 

Atkı Eğriliği (çarpıklığı): 

Dokumadan veya terbiyeden ileri gelen ve düzeltilmemiş eğik ve çarpık görünüşlü atkı hatasıdır. 

Balık (fitil, palamut): 

Atkı ve çözgüde bükümsüz iplik olan yer (tek kat iplik için). Ayrıca dokuma sırasında etraftan uçuşan elyaf topluluğunun ağızlık içine girerek normal kumaş örgüsünde dokunmasıdır. 

Dokuma yüzeyde düğüm hatası. 

Düğüm Hatası: 

Atkı ve çözgüde kopuk olduktan sonra büyük ve şekilsiz, hatalı düğüm atılmasından dolayı oluşan hatadır. 

Ayak Düşüğü: 

Çerçevenin kalkmayarak kumaşın örgü bozukluğu şeklinde meydana getirdiği kumaş eninde oluşan hataya denir. 

Yarım Ayak Düşüğü: 

Ağızlığın açık kaldığı sürede çerçevenin önce kalkıp sonra hemen düştüğü hatadır. Armür içindeki çerçeveyi kaldıran tırnağın ucunun kırık olmasından meydana gelir. 

Dalgalı Yüzeyli Görünüm: 

Çözgüde veya atkıda farklı gerginlikteki ilmeklerden dolayı, fazla gerilmelerin veya fazla büzülmelerin kumaş yüzeyine verdiği dalgalı görünüş. Böyle bir kumaş düz bir yere yayıldığında, bu yüzeye tam olarak serilmez, bombeler ve çukurlar görülür. 

Havlı Yüzey: 

Yeteri kadar haşıllanmamış çözgü ipliğinden veya dokuma ve apredeki işlem safhalarındaki sürtünmelerden dolayı kumaş yüzeyinin kısmen veya tamamen havlı görünüş almasıdır. 

Nope: 

Kumaş yüzeyinde görülen küçük elyaf kümecikleridir. 

Çöpel: 

Kumaş yüzeyinde görülen bitkisel artıkların meydana getirdiği hata. 

Sürtünme İzi (ezik): 

Dokuma veya apredeki işle safhalarında sürtünmeden veya ezilmeden dolayı çözgü bandı atkı bandı şeklindeki veya belli bir bölgede görülen farklılıktır. 

Haşıl Fazlalığı: 

Çözgüdeki haşıl fazlalığının kumaş yüzeyinde sebep olduğu farklı görüntüdür. 

Yüzey Düzgünsüzlüğü: 

İplikten, dokumadan veya terbiyeden kaynaklanan işlem farklılıklarının kumaş yüzeyinde meydana getirdiği hatadır. 

Çözgüyolu: 

Boya alma farklılığı olan çözgü ipliklerinin veya çözerken belli bir bölgede gerginliğin fazla olmasının veya çözgüdeki sıklık farklılıklarının çözgü boyunca bant veya yollar hâlinde görülen farklı renk hatalarıdır. Genelde boyamadan sonra ortaya çıkar. 

Kirli Uç: 

Kumaşın uç kısımlarının çeşitli nedenlerle (yağ, toz vb) kirlenmesidir. 

Patlak, Delik ve Yırtık: 

Dokuma veya apre işlemleri sırasında veya taşıma sırasında kumaşta meydana gelen patlak, delik ve yırtıklardır. 

Kırışık izi (kırık): 

Terbiye işlemleri sırasında olmuş veya bitimde giderilmemiş katlanma, kırışma ve buruşma izleridir. 

Kafes: 

Bir veya birkaç çözgü ipliğinin bir veya birkaç atkı ipliği ile bağlantı yapmamasından ileri gelen yüzey hatasıdır. 

Boş çözgü (desen hatası, çerçeve hatası): 

Bir veya birkaç çerçevenin düşmesi sonucunda bir veya birkaç atkı ipliği süresince çözgü tellerinin boşta kalmasından meydana gelen hata. Armürdeki bir arızadan veya karton kaymasından oluşur. 

Aprede Dikiş İzi: 

Uç uca eklenen topbaşı ve topsonu dikişlerinin basınç altında, üst ve alt tabakadaki kumaş üzerine çıkardığı iz. 

Apre izi: 

Apre işlemleri sırasında bir makinenin zamansız durması sonucunda kumaşta atkı bandı şeklinde oluşan farklı görünüş. 

Apre farkı:

Kumaşın apresinde görülen matlık, parlaklık veya dolgu farklılığı. 

Rakle izi: 

Bozuk veya yanlış ayarlanmış raklenin sebep olduğu, basma kumaşlarda görülen beyaz veya renkli olan, dalgalı bant şeklindeki hatadır. 

Damla izi: 

Buharın yoğunlaşmasından oluşan veya herhangi bir su damlasının meydana getirdiği ve kumaş yüzeyinde mat lekeler halinde görülen hatadır. 

Leke: 

Kumaşa makine yağı, pas veya boya bulaşması nedeniyle meydana gelen hatadır. 

Boya hatası (boya abrajı): 

Yanlış hazırlanmış reçete veya hatalı boyama sebebiyle kumaş yüzeyinde görülen dalgalı veya farklı renk hatasıdır. 

Baskı hatası: 

Baskı sırasında çeşitli sebeplerle meydana gelen desen kayması veya renk karışması hatasıdır. 

Muare Efekti: 

Atkı ipliğindeki büküm düzgünsüzlüğünden meydana gelen ve atkı yönünde dalgalı bir görüntü oluşturan hatadır. Bu hatadan esinlenerek özel muare kumaşlar üretilir. 

Gevşek Kenar: 

Kenar çözgü ipliklerinin gevşek olması veya kenar örgüsünün zemin örgüsüne uymaması sebebi ile kenarlarda potluk oluşmasıdır. 

Gergin Kenar: 

Kenar çözgü ipliklerinin gergin olması veya kenar örgüsünün zemin örgüsüne uymaması sebebi ile kenarların büzüşmesidir. 

Cımbar İzi: 

Dokuma tezgâhındaki cımbarların ayarsız veya arızalı olmalarından dolayı kumaşta cımbar mesafesinde oluşan izler, ezikler veya çok küçük delikler. 

Germe Maşa Kaçığı: 

Germeli kurutma makinesi maşalarının kenarları iyi kavramayıp kaçırması sonucunda kumaş kenarlarının bir şekilde içe doğru daralmasıdır. 

Kıvrık Kenar Hatası: 

Hatalı kenar yapısı veya hatalı makine ayarları sebebiyle dokuma kumaş kenarının kendi üzerine kıvrılması, katlanmasıdır. 

Bozuk Kenar Hatası: 

Kumaş kenarında çeşitli sebeplerle meydana gelmiş kopuk, yoluk, delik, yırtık ve benzeri hatalardır. 

Kalın Kenar Hatası: 

Kumaş kenarında normalden çok kalın bir iplik demetinin bulunmasıdır. 

Kenar İzi: 

Kumaş kenarındaki bir kıvrıklığın veya katlanmanın sarılmalar sonucunda diğer kumaş katlarına yaptığı iz. 

Kenarda Boya Farkı: 

Silindir ortası ve kenarları arasındaki farklı basınç sonucunda, kenardan birkaç santimlik kısmın, kumaşın orta kısmına göre renk farkı göstermesidir. 

Pres Parlaklığı: 

Apre işlemleri sırasında hatalı basınç uygulanması sonucu kumaşın parlatılmasıdır. 

Makas Hatası: 

Makaslama işlemindeki ayarsızlık sonucu farklı hav boylarının ortaya çıkması veya kumaş bünyesinin zarar görmesidir. 

Bakteri Hatası (küf): 

Bir süre bekleyen kumaşta oluşan bakteri ve mikroorganizmaların üreyip, kumaşa zarar vermesi sonucu oluşan hatadır. 

Mekik Vurması: 

Mekikli tezgahlarda mekiğin birkaç çözgü veya atkı ipliğini koparması sonucu oluşan hatadır. 

Çekik Kenar: 

Kenarda; bir veya birkaç atkının aşırı gerilmesi sonucu içeri doğru oluşan çekilmedir. 

Çift Çözgü Hatası: 

Kopan bir çözgü telinin ucunun, tezgahı durdurmaya vakit bulamadan yanındaki çözgü teline dolanarak onunla aynı hareketi yapmaya başlaması sonucunda oluşan hatadır. 

Örme Kumaşlardaki Hatalar Yazımız